Qazaqstan Respublikasynyñ Memlekettik Tuy
Tu – memlekettıñ egemendık pen bırtūtastyqty bıldıretın basty rämızderınıñ bırı. «Flag» terminı «vlag» degen niderland sözınen şyqqan jäne belgılengen kölem men tüstegı, ädette eltañba nemese emblema türınde beinelengen, dıñgekke nemese bauğa bekıtılgen mata ūğymyn bıldıredı. Tu ejelden eldıñ halqyn bırıktıru jäne ony belgılı bır memlekettık qūrylymğa säikestendıru mındetın atqaryp keledı.
Täuelsız Qazaqstannyñ Memlekettık tuy resmi türde 1992 jyly qabyldandy. Onyñ avtory – belgılı suretşı Şäken Niazbekov.
Qazaqstan Respublikasynyñ Memlekettık tuy – ortasynda şūğylaly kün, onyñ astynda qalyqtap ūşqan qyran beinelengen tık būryşty kögıldır tüstı mata. Tudyñ sabynyñ tūsynda tık jolaq türınde ūlttyq örnek naqyştalğan. Kün, onyñ şūğylasy, qyran jäne ūlttyq örnek beinesı altyn tüstes. Tudyñ enı men ūzyndyğynyñ araqatynasy – 1:2
Geräldika dästürınde ärbır tüs belgılı bır ūğymdy tanytady. Mäselen, aspandai kök tüs adam boiyndağy adaldyq, tazalyq, senımdılık, mınsızdık siaqty qasietterdı bıldıredı. Sonymen qatar, kök tüs türkı mädenietınde tereñ simvoldyq mänge ie. Ejelgı türkıler aspandy täñır-atağa balağan, al olardyñ kök tuy arğy ata-babalarğa degen adaldyqty beineledı. Qazaqstannyñ Memlekettık tuynda ol aşyq aspandy, beibıtşılıktı, igılıktı bıldırse, tüstıñ bırkelkılıgı elımızdıñ tūtastyğyn meñzeidı.
Geräldika qağidattaryna säikes, kün bailyq pen molşylyqty, ömırdı jäne küş-quatty beineleidı. Sondyqtan elımızdıñ tuyndağy kün şapağy däulettılık pen baquattylyqtyñ simvoly – altyn masaq pışınınde berılgen. Qazaqstannyñ memlekettık atributikasynda künnıñ beinelenuı elımızdıñ jalpyadamzattyq qūndylyqtardy qasterleitının däleldeidı jäne jas memlekettıñ jasampazdyq küş-quatyn, serıktestık pen yntymaqtastyq üşın älemnıñ barlyq elıne aşyq ekenın aiğaqtaidy..
Qyran (bürkıt) beinesı – köptegen halyqtardyñ eltañbalary men tularynda erte kezden berı qoldanylyp kele jatqan basty geräldikalyq atributtardyñ bırı. Būl beine ädette bilıktıñ, qyrağylyq pen märttıktıñ simvoly retınde qabyldanady. Kün astynda qalyqtağan bürkıt memlekettıñ quat-küşın, onyñ egemendıgı men täuelsızdıgın, biık maqsattar men jarqyn bolaşaqqa degen ūmtylysyn tanytady. Bürkıt beinesı eurazialyq köşpendılerdıñ dünietanymynda airyqşa oryn alady jäne olardyñ tüsınıgınde bostandyq pen adaldyq, örlık pen erlık, quat pen niet tazalyğy tärızdı ūğymdarmen ūştasyp jatady. Altyn bürkıt keskını jas egemen memlekettıñ älemdık örkeniet biıgıne degen ūmylysyn körsetedı.
Memlekettık tudyñ sabynyñ tūsyna tıgınen ūzyna boiyna keskındelgen ūlttyq örnekter – onyñ mañyzdy elementı. Qazaq oiu-örnekterı – dünienı körkemdık tūrğydan qabyldaudyñ halyqtyñ estetikalyq talğamyna sai keletın erekşe bır türı. Türlı formalar men jelıler üilesımın tanytatyn örnekter halyqtyñ ışkı älemın aşyp körsetetın mänerlı körkemdık qūral bolyp sanalady. Tudyñ sabyn jağalai salynğan ūlttyq örnekter Qazaqstan halqynyñ mädenietı men dästürın simvoldyq tūrğyda beineleidı.
